Sosyal Bilimlerde Kullanılan Araştırma Yöntem ve Teknikleri

Sosyal bilimlerde, pozitivist ve yorumlayıcı yaklaşıma dayanan iki temel araştırma yöntemi vardır.

Nicel Araştırma Yöntem ve Teknikleri
Toplumsal dünyayı incelemek için doğa bilimlerinde kullanılan yöntemlerin kullanılması gerektiğini savunan Pozitivist yaklaşıma dayanan araştırma yöntemi nicel yöntemdir. Nicel araştırmalarda kullanılan veri toplama teknikleri yapılandırılmış (denetimli) gözlem, anket, yapılandırılmış (denetimli) görüşme, deney, yarı-deney ve surveydir. Nicel yöntemle yürütülen araştırmalar, araştırmanın başında oluşturulmuş olan hipotezleri sınamak amacıyla geniş çaplı örneklemlerden nicel veriler toplayan, bu verileri istatistiksel olarak çözümleyen ve bulgularını genelleme amacı taşıyan araştırmalardır.

Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri
Toplumsal eylemlerin ancak anlaşılıp yorumlandıktan sonra soyut olarak açıklanabileceğini savunan Yorumlayıcı yaklaşıma dayanan araştırma yöntemi, nitel yöntemdir. Nitel araştırmalarda veriler derinlemesine görüşme, odak grup görüşmesi, yapılandırılmamış (denetimsiz) gözlem, yarı-yapılandırılmış gözlem, yaşam öyküsü, sözlü tarih, örnek olay incelemesi, döküman incelemesi gibi yollarla toplanır.
İki yöntem arasında temel farklılıklar bulunur. Nicel yöntemle yürütülen araştırmalar tümdengelim ilkesi doğrultusunda teori ve hipotezlerle başlar ve toplanan verilerin istatistiksel analizleri yardımıyla araştırmanın başında oluşturulan hipotezleri sınarlar. Nitel araştırmalarda ise araştırma hipotezle başlamaz, tümevarım ilkesi doğrultusunda alandan elde edilen verilerin çözümlenmesinden sonra hipotez ve teori geliştirilir.

Yöntemsel Çoğulculuk
Nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanılıp kullanılamayacağına ilişkin iki farklı görüş vardır. Birinci görüşe göre farklı yaklaşımlara dayandıkları ve bu yaklaşımların dayandıkları felsefi varsayımlar farklı olduğu için nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılamaz.İkinci görüş ise nicel ve nitel araştırma yöntemlerini, bilgi toplamanın iki farklı yönü olarak görür ve bütünleştirilebileceklerini savunur.

Sosyoloji Araştırmalarında Sorulan Soru Türleri
Sosyologların araştırmalarında sordukları sorular olgusal sorular, karşılaştırma soruları, geliştirme soruları ve teorik sorular olarak sınıflandırılabilir. Olgusal sorular (deneysel sorular) olarak adlandırılan sorular örneğin “internet kullanıcılarının eğitim düzeyi nedir?”, “köyden kente göç eden ailelerin kente uyum sağlama sürecinde en sık görülen problemler nelerdir?” gibi sorular olabilir. Karşılaştırmaları sorulara örnek olarak ise “Türkiye’deki internet kullanıcıları ile Fransa’daki internet kullanıcılarının eğitim düzeyleri arasında ne kadar fark vardır?” verilebilirken, araştırma yapılan toplumların bugünleri ve geçmişleri arasındaki belirli farklılıkları ortaya koyabilmek için ise gelişimsel sorular sorulabilir. Gelişimsel sorulara örnek ise “Türkiye’de nüfusun eğitim düzeyi son 60 yıl içinde nasıl bir değişiklik göstermiştir?” verilebilir. Son olarak sosyologların olguların ne anlama geldikleri konusunda fikir sahibi olmaya çalıştıkları sorular olan teorik sorular sorarlar.